Theo chia sẻ của bác sĩ Phan Chí Thành – bệnh viện Phụ sản Trung ương, chúng ta có thể nói một cách bao quát về sự phát triển của trẻ – khi nào các các cơ quan, các đặc điểm của bé hình thành hay khi nào bé sẵn sàng chào đời – nhưng một điều chắc chắn là bé con của bạn là duy nhất.
Con là duy nhất của bố mẹ, từ những đường cong trên mái tóc đến dấu vân tay, em bé sẽ không giống y hệt bất kỳ một cá thể nào trên đời.
Điều gì khiến bé trở nên độc nhất?
Sự độc nhất đến từ hai nguồn. Đầu tiên, trước khi bé được sinh ra, sự kết hợp giữa các nhiễm sắc thể đến từ cả bố và mẹ tạo nên bộ gen mà trong đó sẽ có những gen hoạt động hoặc không hoạt động, cả trong giai đoạn trong bụng mẹ và sau khi sinh. Thứ hai, môi trường bé lớn lên (ví dụ như các giá trị đạo đức bé được dạy) tạo nên các nhìn nhận và trải nghiệm của bé về thế giới. Điều này khiến bé có thể phản ứng lại với môi trường một cách có ý thức – gọi là các hành vi học được – nhưng cũng có thể có những ảnh hưởng đến thể chất của bé làm biến đổi các mã gen giúp bé thích nghi với môi trường sống.
Gen là cấu trúc tạo nên DNA – vật chất di truyền có trong mọi tế bào trong cơ thể bạn. Gen quy định tóc, mắt, vân tay và cả những tính cách được thừa hưởng của bé, bên cạnh đó thì những bệnh di truyền hay những đặc điểm thể chất nhất định cũng được truyền lại cho con thông qua gen. Tư duy khoa học hiện tại là con bạn (và bất kỳ ai trong chúng ta) có khoảng 24.000 gen ghép thành 23 bộ nhiễm sắc thể. Trừ nhiễm sắc thể giới tính, mỗi nhiễm sắc thể đều có hai bản sao của một gen. Mỗi gen lại có rất nhiều biến thể, mỗi biến thể của một gen được gọi là một allel và chúng có thể là allel lặn hay allel trội. Allel trội sẽ “áp đảo” allel lặn, tạo ra những đặc điểm thể chất, tâm thần, cảm xúc độc nhất cho mỗi người.
Bộ não và môi trường
Bộ gen quy định các thành phần thô, nhưng những khía cạnh khác của sự độc nhất – như là nhân cách, cách bé học tập, cách bé phản ứng với những kích thích từ môi trường, cách bé thể hiện trí tuệ và cách bé cư xử trong một mối quan hệ – lại được quyết định bởi những trải nghiệm của bé với thế giới xung quanh.
Từ khoảnh khắc bé chào đời, những thông tin thu nhận được từ môi trường xung quanh đã thiết lập nên mối liên hệ với não bộ của bé. Khi mới sinh, hình ảnh chụp não bộ cho thấy não bộ đang chờ đợi để tạo các mối liên kết thần kinh. Chúng tiếp tục với tốc độ như vậy trong vòng 24 tháng, chỉ còn một số khu vực nhỏ không có sự liên kết. Đến ba tuổi, bé sẽ có nhiều mối liên kết thần kinh hơn số bé thực sự cần vì vậy quá trình “cắt tỉa khớp thần kinh” diễn ra. Hoạt động này giúp loại bỏ và củng cố những liên kết thần kinh cần thiết để tăng hiệu quả hoạt động của não bộ.
Vai trò của lối sống và sự ảnh hưởng của nó tới bộ gen của chúng ta rất quan trọng nhất là khi xem xét đến các bệnh di truyền. Ví dụ như, chúng ta đã biết bệnh tim là bệnh có thể di truyền.
Bác sĩ Phan Chí Thành cho biết thêm, trong khi em bé thừa hưởng sự di truyền đó nhưng lối sống lại là yếu tố quyết định tính trạng có được thể hiện hay không.
