Ngoài những nguyên nhân chính ảnh hưởng đến khả năng sinh sản như: yếu tố về hormone, môi trường, tình trạng sức khỏe… thì một vài lối sống sai lầm cũng có thể ảnh hưởng tới khả năng sinh sản.
ThS.BS Phan Chí Thành, Chánh văn phòng Trung tâm Đào tạo – Chỉ đạo tuyến, Bệnh viện Phụ sản Trung ương cho biết, theo Tổ chức Y tế thế giới định nghĩa, một cặp vợ chồng chung sống, có quan hệ tình dục thường xuyên, không sử dụng biện pháp tránh thai nhưng trên 1 năm không có con được coi là hiếm muộn, chậm con.
Tuy nhiên, bác sĩ Thành nhấn mạnh rằng nếu như trước đây, chúng ta thường lập gia đình rồi mới bắt đầu “thả” (quan hệ tình dục không sử dụng biện pháp tránh thai) thì hiện nay, nhiều bạn trẻ yêu nhau, muốn đến với nhau lâu dài đã “thả” trước khi cưới tương đối lâu.
Do đó, định nghĩa 1 năm ở đây không nên lấy mốc thời điểm sau khi cưới, mà phải lấy mốc từ khi cặp đôi bắt đầu sinh hoạt không dùng các biện pháp tránh thai, nhưng không có con.
Các cặp đôi trẻ nên lấy mốc trên 1 năm nói trên là thời điểm cần đi khám vô sinh, hiếm muộn. Với các cặp vợ chồng tuổi từ 30 – 35 trở ra, chỉ nên lấy mốc 6 tháng từ khi “thả”. Sau 6 tháng này, nếu không có thai cần đi khám sớm.
Vị bác sĩ cho rằng, vấn đề vô sinh hiếm muộn có thể đến từ người vợ, có thể đến từ người chồng và cũng có thể đến từ cả hai.
Đối với người phụ nữ, “tài sản chính” về mặt sinh sản gồm buồng trứng, vòi trứng và buồng tử cung. Hai buồng trứng quyết định đến chất lượng trứng và noãn. Ở người phụ nữ càng cao tuổi, chất lượng trứng càng ngày càng kém đi. Vấn đề thứ hai rất hay gặp ở nữ giới là tắc vòi trứng, khiến tinh trùng và trứng không thể gặp nhau. Thứ ba là buồng tử cung – chính là nơi thai nhi làm tổ và phát triển bên trong. Buồng tử cung người phụ nữ phải đảm bảo bình thường mới có thể có con.
Về phía người đàn ông, khi chẩn đoán vô sinh, hiếm muộn, chúng ta sẽ kiểm tra “đầu ra”, chính là xét nghiệm xem tinh dịch đồ xem có ổn hay không.
Hiện nay, đáng báo động là tình trạng vô sinh hiếm muộn ngày càng trẻ hóa và gặp ở cả vợ lẫn chồng. Đặc biệt, các số liệu y học đều chứng minh chất lượng tinh trùng của người đàn ông ngày càng kém đi theo nhiều thập kỷ.
ThS.BS Phan Chí Thành cho rằng, một trong những yếu tố lớn nhất làm cho tinh trùng người đàn ông kém đi chính là do lối sống hiện nay và chế độ dinh dưỡng. Đàn ông thừa cân, béo phì ngày càng nhiều hơn, cũng ít vận động hơn so với thế hệ trước đây.
Đặc biệt, bia, rượu, thuốc lá ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng tinh trùng của nam giới. Hiện nay, số thanh niên trẻ hút lá, thuốc lào, thuốc lá điện tử có xu hướng tăng lên. Không riêng thuốc lá truyền thống, thuốc lá điện tử cũng có bằng chứng cho thấy gây hậu quả nghiêm trọng cho chất lượng tinh trùng.
“Tôi từng hỏi một bệnh nhân: “Anh có biết bao thuốc lá đắt lắm không?”. Anh ấy trả lời: “Bao thuốc lá chỉ có 20.000 đồng, sao bác sĩ gọi là đắt”. Lúc ấy, tôi nói rằng: “Bao thuốc lá chỉ có 20.000 đồng, nhưng chi phí để điều trị vô sinh, hiếm muộn đắt gấp rất nhiều lần”. Nói như vậy để thấy rằng, thuốc lá ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng tinh trùng.
Hàng ngày, tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương, chúng tôi gặp rất nhiều trường hợp nam giới 27, 28 tuổi; thậm chí có trường hợp mới 23 nhưng chất lượng tinh trùng đã suy kém rất nhiều, kém hơn cả nhiều nam giới thế hệ “7x”, vị bác sĩ kể.
Hút thuốc lá sẽ làm thoái hóa toàn bộ cơ thể, trong đó ảnh hưởng sâu sắc đến hệ thống tế bào gốc và tế bào non. Các tinh trùng chính là những tế bào non, tế bào gốc mà chúng ta nhìn thấy được. Tuy nhiên, điều đáng nói là không chỉ làm suy giảm về chức năng sinh sản, thuốc lá còn khiến toàn bộ các tế bào gốc, tế bào non trong tim, gan, phổi, thận chúng ta cũng bị thoái hóa và kém đi rất nhiều.
