Buồng trứng đa nang (tiếng Anh là Polycystic Ovary Syndrome – PCOS) là một dạng rối loạn nội tiết tố thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Bệnh gây nhiều tác động lên buồng trứng khiến chu kỳ kinh nguyệt bị rối loạn, tăng nồng độ nội tiết tố nam, dẫn đến hình thành nhiều nang nhỏ bên trong buồng trứng.

Theo BS Phan Chí Thành cho biết, có tới 20% chị em phụ nữ trong độ tuổi sinh sản có dấu hiệu mắc buồng trứng đa nang. Trong đó, 40% phụ nữ được chẩn đoán mắc buồng trứng đa nang bị vô sinh. Điều này đã khiến cho buồng trứng đa nang trở thành căn bệnh rối loạn nội tiết tố phổ biến nhất ở phụ nữ trẻ cho đến nay. Ước tính có khoảng 105 triệu phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ trên toàn thế giới bị ảnh hưởng bởi căn bệnh này.

Nguyên nhân gốc rễ của buồng trứng đa nang là do tình trạng đề kháng insulin, tức là các tế bào cơ thể giảm nhạy cảm với insulin gây ra cơ thể phải tăng tiết insulin cao hơn bình thường để đạt được hiệu quả.

Vậy đâu là các yếu tố khiến hơn 100 triệu phụ nữ bị mắc buồng trứng đa nang?

Nguyên nhân chính xác gây buồng trứng đa nang hiện tại vẫn chưa được biết, nhưng việc nồng độ nội tiết tố nam cao hơn bình thường đóng một vai trò quan trọng. Bên cạnh đó, thừa cân và tiền sử gia đình có người mắc bệnh (liên quan đến kháng insulin) cũng có thể góp phần gây bệnh.

1. Kháng insulin

Insulin là một loại hormone do tuyến tụy sản xuất, có nhiệm vụ chuyển hóa carbohydrate và lipid thành năng lượng giúp cơ thể hoạt động. Insulin cũng là tác nhân duy nhất trong cơ thể có thể làm giảm nồng độ glucose trong máu.

Thống kê cho thấy, có đến 70% phụ nữ mắc bệnh có hiện tượng kháng insulin, nghĩa là các tế bào bên trong cơ thể họ không thể sử dụng insulin một cách đúng đắn. Khi đó, lượng đường trong máu tăng lên, đồng thời cơ thể tăng sản xuất insulin nhiều hơn. Chính lượng insulin dư thừa sẽ kích hoạt buồng trứng tăng sản xuất nhiều nội tiết nam giới, gây khó khăn cho việc rụng trứng, Bs Thành chia sẻ.

Béo phì cũng là một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng kháng insulin. Cả béo phì và kháng insulin đều làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2.

2. Thừa cân

Các chị em phụ nữ bị buồng trứng đa nang do rối loạn chuyển hóa insuline nên rất dễ bị thừa cân. Hơn nữa tình trạng thừa cân càng nặng thì làm cho các biểu hiện của buồng trứng đa nang ngày càng nặng hơn cũng như khó có con hơn, đồng tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ tai biến khi mang thai. Do đó giảm cân là 1 bước vô cùng quan trọng trong tiếp cận xử trí bệnh lý buồng trứng đa nang.

3. Di truyền

Một nghiên cứu của Hoa Kỳ chỉ ra rằng, các chị em phụ nữ có người thân trong gia đình mắc buồng trứng đa nang sẽ có nguy cơ cao gặp các triệu chứng của căn bệnh này, với ước tính khoảng 22% chị em phụ nữ có các triệu chứng đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn chẩn đoán. 

Trong một nghiên cứu khác, mẹ của những bệnh nhân bị buồng trứng đa nang cũng có những triệu chứng tương tự của căn bệnh này như cường nội tiết tố nam, kháng insulin và mắc hội chứng chuyển hóa. Điều này chỉ ra rằng buồng trứng đa nang là một hội chứng rối loạn di truyền phức tạp với nhiều gen góp phần vào khả năng mắc bệnh.

Khi nào chị em phụ nữ cần đi khám?

Khi có các triệu chứng như rụng tóc, giọng nói trầm, mọc mụn trứng cá, rậm lông trên nhiều vùng cơ thể và rối loạn kinh nguyệt, các chị em phụ nữ cần đi khám để được chẩn đoán chính xác. Bởi ngoài buồng trứng đa nang, còn rất nhiều nguyên nhân khác có triệu chứng tương đồng và đều có phương pháp điều trị đặc hiệu riêng như rối loạn tuyến giáp, tăng sản thượng thận bẩm sinh, hội chứng Cushing,…

Trong trường hợp được chẩn đoán mắc buồng trứng đa nang, việc giảm cân và có một chế độ ăn uống lành mạnh là điều rất quan trọng. Nghiên cứu cho thấy, việc giảm 5 – 10% trọng lượng cơ thể có thể giúp điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt, cải thiện các triệu chứng của buồng trứng đa nang. Thêm vào đó, việc giảm cân cũng giúp cải thiện mức cholesterol, giảm insulin và giảm các nguy cơ mắc bệnh lý tim mạch và tiểu đường. 

Theo Bs Thành, chế độ ăn uống ít carbohydrate luôn được khuyến khích bởi nó có hiệu quả cho cả việc giảm cân và giảm mức insulin bên trong cơ thể chị em phụ nữ bị đa nang buồng trứng. Chế độ ăn kiêng có chỉ số đường huyết (GI) thấp cũng giúp các chị em điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt tốt hơn so với chế độ ăn thông thường.

Bên cạnh đó, một số nghiên cứu đã chứng minh rằng, việc tập thể dục với cường độ vừa phải trong vòng 30 phút/ngày, tập ít nhất 3 ngày/tuần sẽ giúp phụ nữ mắc hội chứng đa nang buồng trứng giảm cân. Ngoài ra, tập thể dục cũng giúp cải thiện quá trình rụng trứng và mức insulin ở phụ nữ.

Cuối cùng nếu các bạn thấy mình có các dấu hiệu của buồng trứng đa nang thì đừng ngần ngại xin ý kiến tư vấn của các bác sỹ nội tiết sinh sản nhé. Bởi các bác sỹ có thể hướng dẫn các bạn sử dụng các chế phẩm làm giảm tình trạng đề kháng insulin cũng như các biện pháp kích trứng nhằm dự phòng cũng như điều trị bệnh buồng trứng đa nang hiệu quả nhất, Bs Thành thông tin.