Dính buồng tử cung là hiện tượng xuất hiện các dải xơ dính trong buồng tử cung. Chính các dải xơ dính này cản trở việc tử cung có thể giản nở sao cho phù hợp với tốc độ phát triển của phôi thai. Đây là nguyên nhân rất phổ biến dẫn đến tình trạng rối loạn kinh nguyệt, vô sinh, sảy thai, sinh non và sự bám bất thường của bánh rau. Trong đó, tỉ lệ mắc dính buồng tử cung ở các chị em phụ nữ có tiền sử sảy thai có thể lên tới 31%.

Yếu tố nguy cơ chủ yếu của dính buồng tử cung là các can thiệp trên tử cung có thai hoặc các phẫu thuật liên quan tới buồng tử cung như nạo thai, nạo sót rau, mổ lấy thai, cắt u xơ dưới niêm mạc, cắt vách ngăn tử cung,… 

Các phương pháp chẩn đoán dính buồng tử cung được chia thành hai nhóm chính: Các phương pháp yêu cầu đặt ống dẫn qua ống cổ tử cung để đi vào buồng tử cung như chụp tử cung vòi trứng, siêu âm bơm nước buồng tử cung, soi đưa camera buồng tử cung; và các phương pháp không cần đặt ống dẫn qua ống cổ tử cung như siêu âm tử cung phần phụ sử dụng đầu dò âm đạo, chụp cộng hưởng từ. 

Bởi buồng tử cung là khoang ảo, do đó các phương pháp cần sử dụng ống thông qua ống cổ tử cung vào trong buồng tử cung khả năng chẩn đoán chính xác tổn thương buồng tử cung vượt trội so với các phương pháp không đưa ống dẫn vào trong buồng tử cung như siêu âm đầu dò âm đạo đơn thuần. Tuy nhiên 1 số trường hợp kênh ống cổ tử cung bị bít tắc ống hoàn toàn, việc đưa ống dẫn vào buồng tử cung có thể gặp rất nhiều khó khăn. 

So sánh các phương pháp chẩn đoán dính buồng tử cung (Trong đó, độ nhạy là tỷ lệ những trường hợp thực sự có bệnh và có kết quả xét nghiệm dương tính trong toàn bộ các trường hợp có bệnh. Độ đặc hiệu là tỷ lệ những trường hợp thực sự không có bệnh và có kết quả xét nghiệm âm tính trong toàn bộ các trường hợp không bị bệnh).

Cùng tìm hiểu về đặc điểm của từng phương pháp chẩn đoán:

1. Chụp tử cung vòi trứng

Chụp tử cung vòi trứng là một thăm dò thường quy nhằm đánh giá các tổn thương của buồng tử cung ở những bệnh nhân hiếm muộn. Dính buồng tử cung biểu hiện bằng những hình khuyết thuốc cản quang bờ nham nhở với kích thước đa dạng, đôi khi có thể chiếm toàn bộ buồng tử cung. Ngoài ra chụp tử cung vòi trứng cũng cung cấp những thông tin quan trọng liên quan tới sự thông thương và đường đi của vòi tử cung. Tuy nhiên phương pháp chẩn đoán này cũng có rất nhiều hạn chế. 

Đầu tiên, chụp tử cung vòi trứng có độ nhạy kém trong việc phát hiện các dải dính nhỏ (khả năng phát hiện các dải dính nhỏ thấp) vì chúng đôi khi có thể không để lại bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Ngoài ra, khi chất cản quang được bơm vào buồng tử cung với lượng quá nhiều cũng làm mờ đi hình ảnh của các dải dính. Tương tự, xơ hóa nội mạc tử cung thường không thể phát hiện khi sử dụng kỹ thuật chẩn đoán này. 

Thứ hai, chụp tử cung vòi trứng có tỷ lệ dương tính giả cao với giá trị chẩn đoán dương tính chỉ là 50% (nguy cơ chẩn đoán nhầm dính buồng tử cung cao tới 50%), do các bọt khí, chất nhầy hay mảnh vụn niêm mạc còn sót lại sau hành kinh cũng gây nên những hình khuyết trong buồng tử cung tương tự các dải dính. Ngoài ra trong quá trình đưa ống thông qua ống cổ tử cung nếu không được đặt đúng vị trí dẫn tới thuốc không vào được buồng tử cung có thể dẫn đến nhận định sai buồng tử cung dính hoàn toàn. 

Thứ ba, chụp tử cung vòi trứng không thể xác định được bản chất các dải dính trong buồng tử cung, do đó không thể được sử dụng để đánh giá tiên lượng tổn thương.

2. Siêu âm

Siêu âm tử cung phần phụ sử dụng đầu dò âm đạo có thể thấy được những dấu hiệu điển hình trong trường hợp dính buồng tử cung nặng bao gồm: âm vang nội mạc tử cung trở nên khó xác định với độ dày không đều, xuất hiện một hoặc nhiều điểm nội mạc gián đoạn ở những vùng xơ hóa. 

Ngoài ra đôi khi siêu âm có thể thấy được các vùng thưa âm vang dạng dịch tồn đọng trong buồng tử cung, biểu hiện của ứ máu kinh cục bộ tại vị trí mà chức năng của nội mạc tử cung mà do dính buồng nên máu kinh không chảy được ra ngoài.

Hình ảnh dải dính buồng tử cung quan sát qua siêu âm đầu dò âm đạo

Siêu âm có độ nhạy và độ đặc hiệu khá thấp trong chẩn đoán dính buồng tử cung với giá trị lần lượt là 52% và 11%. Điều này được hiểu là siêu âm chỉ có khả năng phát hiện 1 nửa các trường hợp dính buồng tử cung thực sự, còn ngược lại khi siêu âm kết luận bình thường thì gần như không thể loại trừ bệnh lý dính buồng tử cung. 

Tuy nhiên siêu âm trở nên rất hữu ích và là lựa chọn thay thế khi không thể đưa ống dẫn vào trong buồng tử cung do tắc hoàn toàn đoạn thấp buồng tử cung. Đối với tình huống này, siêu âm được sử dụng để đánh giá phần trên của buồng tử cung và mang lại nhiều thông tin ý nghĩa có giá trị tiên lượng. Siêu âm sử dụng đầu dò âm đạo thời điểm giữa chu kỳ thường được chỉ định sau phẫu thuật tách dính buồng tử cung để đánh giá chức năng nội mạc tử cung thông qua các yếu tố bề dày niêm mạc và sự cấp máu. Đây là ưu thế vượt trội của siêu âm mà không biện pháp nào khác có thể làm được.

Hình ảnh dải dính buồng tử cung quan sát qua siêu âm đầu dò âm đạo

3. Siêu âm bơm nước buồng tử cung

Siêu âm bơm nước buồng tử cung thực hiện qua hai bước. Đầu tiên nước muối sinh lý được bơm vào buồng tử cung thông qua 1 sonde dẫn vào buồng tử cung. Khi này buồng tử cung đã giãn căng, các tổn thương trong buồng tử cung được bộc lộ rõ hơn và dễ dàng phát hiện cũng như đánh giá mức độ trên siêu âm sử dụng đầu dò âm đạo. 

Phương pháp này là một kỹ thuật chẩn đoán đơn giản, hiệu quả, dễ thực hiện, xâm lấn tối thiểu với chi phí thấp. Dính buồng tử cung được nghĩ tới khi xuất hiện hình ảnh một hoặc nhiều vùng tăng âm trong buồng tử cung nối giữa thành trước và thành sau tử cung. 

Siêu âm bơm nước buồng tử cung có độ chính xác khá tốt trong việc phát hiện các dải dính buồng tử cung. Khi so sánh với chuẩn vàng là soi buồng tử cung, siêu âm bơm nước có độ nhạy và độ đặc hiệu cao lần lượt là 82% và 99% trong chẩn đoán dính buồng tử cung. Tuy nhiên, phương pháp này có một nhược điểm là không thể quan sát và đánh giá dc tổn thương, nên khó đưa ra được tiên lượng và kế hoạch điều trị.

4. MRI

 Chụp cộng hưởng từ MRI có ít giá trị trong chẩn đoán dính buồng tử cung và độ chính xác cũng chỉ tương tự như siêu âm, trừ trường hợp các dải dính có đi kèm với các dị dạng bẩm sinh trong buồng tử cung.

5. Soi buồng tử cung

Soi buồng tử cung là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán dính buồng tử cung và đồng thời cũng là thước đo đánh giá hiệu quả của các kỹ thuật thăm dò khác. Phương pháp này không chỉ có giá trị chẩn đoán mà còn giúp xác định bản chất và mức độ nghiêm trọng của các dải dính rồi từ đó có thể ngay lập tức đưa ra các lựa chọn điều trị phù hợp như phẫu thuật cắt bỏ các dải dính tạo hình buồng tử cung 

Các dải dính mỏng thường trông giống như lớp nội mạc tử cung bao quanh, trong khi các dải dính dạng xơ cục hoặc dải dính của lớp cơ tử cung lại dày và có màu trắng. Các dải dính này có thể có mạch máu nuôi dưỡng hoặc không tùy theo bản chất của chúng. Ngược lại, xơ hóa nội mạc tử cung thường xuất hiện dưới dạng những mảng nhạt màu. Các dải dính có thể được  phân loại dựa trên vị trí của dải dính trong buồng tử cung. Chúng có thể gây dính ở trung tâm buồng tử cung, thành bên tử cung, góc tử cung hoặc ống cổ tử cung.

Soi buồng tử cung có 2 phương pháp chính là soi buồng tử cung cổ điện và soi buồng tử cung vi phẫu hiện đại. Tuy nhiên, phương pháp cổ điển sử dụng ống soi lớn, nên thô bạo và cần gây mê để giảm đau cho bệnh nhân. Phương pháp soi buồng tử cung vi phẫu hiện đại có nhiều cải tiến vượt trội so với thế hệ soi cũ:

• Hiệu quả cao trong chẩn đoán và điều trị.
• Sử dụng ống soi với kích thước rất nhỏ nên không cần nong => không đau, không cần gây mê giảm biến chứng gây mê
• Bệnh nhân tỉnh táo, xem được các tổn thương dưới hướng dẫn của bác sĩ từ đó có hiểu và có niềm tin vào chẩn đoán và kết quả điều trị.
• Phẫu thuật dưới camera phóng đại hơn 20 lần nên xử trí các dải dính rất chính xác.
• Không gây xước chảy máu nên đảm bảo camera rõ nét phóng đại 20-40 lần, đảm bảo tính chính xác tối đa của phẫu thuật, từ đó bảo tồn tối đa các mô lành quý giá còn lại của buồng tử cung….

Tuy nhiên, soi buồng tử cung là kỹ thuật cao, đòi hỏi phẫu thuật viên nhiều kinh nghiệm, thành thạo, đặc biệt trong các trường hợp dính toàn bộ buồng tử cung, hoặc toàn bộ kênh ống cổ tử cung gây thay đổi giải phẫu, mất định hướng khi soi buồng tử cung.