Trong thời hiện đại, các công trình nghiên cứu y học đã cung cấp các phương pháp điều trị và chữa khỏi nhiều loại bệnh tật hơn bao giờ hết. Thật không may, một số phương pháp điều trị có thể cứu sống người bệnh nhưng đồng thời có thể phá hủy buồng trứng của chính họ. Nếu một người phụ nữ mãn kinh do các can thiệp y học, chẳng hạn như phẫu thuật, hóa trị hoặc xạ trị, thì nó được gọi là nguyên nhân mãn kinh sớm gây ra bởi các can thiệp y học.
Nếu người phụ nữ mãn kinh trước 40 tuổi – do tình trạng sức khỏe, di truyền hoặc thậm chí không rõ lý do – thì nó có thể đơn giản là mãn kinh quá sớm, hoặc cũng có thể được gọi là suy buồng trứng sớm (POI).
Khi cảm thấy có điều không ổn trong cơ thể, chắc hẳn bạn muốn tìm ra câu trả lời. Bạn sẽ muốn biết nguyên nhân cũng như cách khắc phục, điều trị. Không may là, khi nói đến mãn kinh sớm, các nhà nghiên cứu và bác sĩ thường không rõ nguyên nhân cụ thể trong 75 đến 90% trường hợp.
Sau đây là một số yếu tố có thể góp phần dẫn đến mãn kinh quá sớm:
Nội dung
Rối loạn di truyền: Nguyên nhân mãn kinh sớm
Một số vấn đề về nhiễm sắc thể – chẳng hạn như những vấn đề liên quan đến hormone sinh dục hoặc sự phát triển của buồng trứng – có thể gây mãn kinh quá sớm. Ví dụ, trong hội chứng Turner, một trong 2 nhiễm sắc thể X bị mất một phần hoặc hoàn toàn, kết quả là, buồng trứng có thể không phát triển đầy đủ. Hội chứng Turner là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của suy buồng trứng sớm.
Cho dù do bất thường di truyền hay rối loạn miễn dịch, phụ nữ mắc bệnh suy buồng trứng sớm phải trải qua nhiều đặc điểm của thời kỳ mãn kinh – như mất kinh nguyệt, không còn sản xuất trứng, nồng độ estrogen giảm – nhưng có thể không kéo dài vĩnh viễn. Buồng trứng thỉnh thoảng vẫn có thể sản xuất hormone và trứng. Một số người thậm chí còn có thể có kinh nguyệt trở lại.
Cũng có bằng chứng cho thấy những phụ nữ mang gen FMR1 – liên quan đến hội chứng nhiễm sắc thể X dễ tổn thương – có nguy cơ mắc suy buồng trứng sớm cao hơn người bình thường. Những người này ban đầu có thể có chu kỳ kinh nguyệt đều đặn, mặc dù nồng độ hormone của họ gần giống với nồng độ của buồng trứng đang lão hóa. Nhiều hội chứng di truyền khác cũng có liên quan đến suy buồng trứng sớm; tuy nhiên, hầu hết đều cực kỳ hiếm.
Các bệnh lý tự miễn
Khi có bệnh tự miễn, hệ thống miễn dịch của cơ thể, vốn có vai trò chống lại bệnh tật, trên thực tế lại chống lại chính các kháng nguyên của cơ thể. Trong một số trường hợp, chẳng hạn như bệnh tuyến giáp, lupus hoặc viêm khớp dạng thấp, hệ thống miễn dịch của bạn có thể tấn công buồng trứng, ngăn chúng tạo ra hormone. Điều này có thể dẫn đến suy buồng trứng sớm.
Nguyên nhân mãn kinh sớm do rối loạn chuyển hóa
Một số rối loạn chuyển hóa – chẳng hạn như rối loạn chuyển hoá galactose (galactosemia) – có thể góp phần gây ra suy buồng trứng sớm. Ví dụ, những người mắc bệnh galactosemia không thể phân hủy galactose – một loại đường có trong lactose. Nghiên cứu cho thấy những khiếm khuyết trong chuyển hóa galactose có thể ảnh hưởng đến chức năng buồng trứng.
Nguyên nhân truyền nhiễm
Các bệnh nhiễm trùng, ví dụ như quai bị và HIV, có thể góp phần gây mãn kinh sớm bằng cách làm tổn thương mô buồng trứng.
Tiểu sử gia đình
Nếu trong gia đình có người bị mãn kinh sớm hoặc quá sớm, nhiều khả năng bạn cũng sẽ bị mãn kinh sớm.
Mãn kinh sớm do phẫu thuật
Nếu cả hai buồng trứng bị cắt bỏ (được gọi là cắt bỏ buồng trứng hai bên), nồng độ hormone buồng trứng sẽ suy giảm trong vài ngày. Khả năng sinh sản kết thúc ngay lập tức, mặc dù vậy bạn vẫn có thể mang thai với việc sử dụng trứng của người hiến tặng nếu tử cung còn nguyên vẹn.
Sau khi cắt bỏ tử cung, buồng trứng vẫn hoạt động và tiếp tục là nguồn cung cấp estrogen và testosterone cho cơ thể. Tuy nhiên, nếu có một hoạt động nào đó làm rối loạn nguồn cung cấp máu cho buồng trứng, thời kỳ mãn kinh tự nhiên có thể xảy ra sớm hơn trung bình hai hoặc ba năm.
Xem thêm: mất ngủ thời kỳ mãn kinh
Sau khi cắt bỏ tử cung, bạn ngừng kinh nguyệt và không thể sinh con được nữa. Điều này không có nghĩa là bạn đã đến tuổi mãn kinh, mãn kinh không xảy ra cho đến khi bạn ngừng rụng trứng.
Vì phụ nữ thường biết rằng họ đã mãn kinh sau khi không có kinh nguyệt trong suốt một năm, nên việc xác định này sẽ khó hơn nếu bạn không còn tử cung. Cơn bốc hỏa sẽ là một tín hiệu cho thấy buồng trứng của bạn đang tiết ra ít estrogen hơn.
Hóa trị trị liệu: Nguyên nhân mãn kinh sớm
Hóa trị trị liệu toàn thân ảnh hưởng đến tất cả các tế bào của bạn — cả những tế bào ung thư và những tế bào khỏe mạnh. Buồng trứng đặc biệt nhạy cảm với hóa trị trị liệu, mặc dù tác động của nó phụ thuộc vào độ mạnh và thời gian điều trị. Mất chức năng buồng trứng có thể diễn ra từ từ.
Phụ nữ dưới 30 tuổi chỉ có thể bị suy buồng trứng tạm thời và có nhiều khả năng hồi phục và bắt đầu kinh nguyệt trở lại. Phụ nữ trên 40 có nguy cơ cao bị tổn thương buồng trứng vĩnh viễn. Trong mọi trường hợp, nếu bạn đang hóa trị, bạn đang phải chống chọi với một căn bệnh hiểm nghèo cũng như mất khả năng sinh sản.
Hầu hết các bệnh viện ung thư đều có các nhóm hỗ trợ bệnh nhân. Bạn cũng có thể nhờ đến sự tư vấn chuyên nghiệp để vượt qua giai đoạn khó khăn này. Đó hẳn là một cú sốc lớn trong cuộc đời.
Xạ trị vùng chậu
Loại bức xạ này chỉ nhắm vào các khối u. Các sóng hoặc hạt năng lượng cao (chẳng hạn như tia X, tia gamma và các hạt alpha và beta) tác động vào các tế bào ác tính để ngăn chúng phát triển và lây lan.
Chỉ bức xạ nhắm vào vùng tiểu khung mới có thể ảnh hưởng đến buồng trứng. Như bạn có thể đã lường trước, liều cao (chẳng hạn được sử dụng trong điều trị ung thư cổ tử cung) có tác động gây hại cho buồng trứng hơn so với liều thấp (có thể được sử dụng để điều trị bệnh Hodgkin). Với liều thấp hơn, một số chức năng buồng trứng thậm chí có thể được phục hồi. Trong một số thủ thuật bức xạ, buồng trứng có thể được che chắn để ngăn ngừa tổn thương. Hãy nhờ đến sự tư vấn từ bác sĩ.
Lời kết
Trên đây là tổng hợp 8 nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng mãn kinh sớm. Hy vọng qua bài viết giúp bạn hiểu rõ hơn về hiện tượng và có biện pháp khám sức khỏe phù hợp.
