Tiền mãn kinh & mãn kinh là thời kỳ chuyển đổi chức năng sinh sản của người phụ nữ. Vì vậy, bạn cần nắm rõ những thay đổi của cơ thể trong giai đoạn này để có thể thích nghi với chúng mà không ảnh hưởng quá nhiều đến tâm lý cũng như sức khỏe.
Nội dung
Mãn kinh là gì?
Mãn kinh là thời điểm đánh dấu sự kết thúc chu kỳ kinh nguyệt hay còn gọi là vô kinh do chức năng buồng trứng suy giảm, ngưng tiết nội tiết tố nữ. Mãn kinh được kết luận khi không xuất hiện chu kỳ kinh nguyệt trong 12 tháng liên tiếp sau khi đã loại trừ mang thai và sinh sản.
Thời kỳ tiền mãn kinh là giai đoạn xảy ra trước thời kỳ mãn kinh, xác định là giai đoạn chuyển tiếp tự nhiên giữa những năm sinh sản đến thời kỳ ngừng sinh sản. Đây là cả một quá trình biến đổi rất dài, từ suy giảm chức năng rụng trứng, buồng trứng ngừng sản sinh tế bào trứng, lượng hormon thay đổi, kinh nguyệt từ rối loạn đến ngừng hẳn, teo cơ quan sinh dục,…thời kỳ này còn có tên là chuyển đổi mãn kinh. Thường thì thời kỳ này xảy ra ở độ tuổi 45-50, có những người bắt đầu từ tuổi 40, kéo dài vài năm trước khi chính thức mãn kinh.
Triệu chứng và dấu hiệu tiền mãn kinh
Xoay xung quanh thời điểm mãn kinh có 3 thời kỳ: Thời kỳ tiền mãn kinh: diễn ra đến một vài năm (thời gian dao động nhiều) trước và 1 năm sau thời kỳ kinh nguyệt cuối cùng. Đây thường là giai đoạn có nhiều triệu chứng nhất vì các hóc môn đang dao động; thời kỳ chuyển tiếp mãn kinh (những năm trong thời kỳ tiền mãn kinh kéo dài đến kỳ kinh cùng); thời kỳ sau mãn kinh chỉ thời gian sau kỳ kinh cuối cùng.
Thời kỳ tiền mãn kinh tác động hầu hết tới toàn bộ cơ thể người phụ nữ, gây ra những rối loạn mà nguyên nhân chủ yếu đến từ việc mất cân bằng nội tiết
Rối loạn kinh nguyệt
Khi các buồng trứng già đi, đáp ứng của chúng đối với hormone tuyến yên gonadotropins kích thích noãn (FSH) và hóc môn luteinizing (LH) giảm, bước đầu gây ra những rối loạn về kinh nguyệt như rong kinh (chu kỳ kinh nguyệt kéo dài liên lúc hơn ≥ 7 ngày so với bình thường) hoặc chậm kinh, tắc kinh.
Rối loạn vận mạch
Các biến động đáng kể của nồng độ estrogen trong cơ thể góp phần gây ra các triệu chứng thường gặp nhất ở phu nữ tiền mãn kinh: Bốc hoả.
Bốc hoả là cảm giác thấy ấm hoặc nóng và có thể đổ mồ hôi, đôi khi rất nhiều; tăng nhiệt độ dưới da, đặc biệt là mặt, đầu và cổ, có thể trở nên đỏ và ấm. Cảm giác có thể xuất hiện đột ngột, kéo dài từng đợt từ 30 giây đến 5 phút, sau đó có thể ớn lạnh. Các cảm giác này có thể biểu hiện vào đêm như đổ mồ hôi ban đêm. Tình trạng này có thể tăng cường độ dần kèm chứng ngủ ngáy, khó ngủ.
Rối loạn ở cơ quan sinh dục nữ
Khi estrogen giảm sản xuất, niêm mạc âm hộ và âm đạo trở nên mỏng hơn, khô hơn, dễ tổn thương và ít đàn hồi hơn, và các nếp nhăn âm đạo bị mất. Do dó xuất hiện các triệu chứng ở âm đạo bao gồm khô do giảm dịch tiết, quan hệ khó, gây đau rát do giảm độ đàn hồi, và đôi khi có thể gây ra kích ứng và ngứa.
Ngoài ra cơ thể cũng xuất hiện các triệu chứng niệu sinh dục bao gồm các triệu chứng và dấu hiệu do sự thiếu hụt estrogen như
- Teo âm đạo và âm hộ
- Tiểu són
- Tiểu khó
- Viêm đường tiết niệu thường xuyên
Rối loạn ở hệ thần kinh, cảm xúc
Khi xuất hiện các cơn bốc hoả, phụ nữ tiền mãn kinh thường bị thức giấc, toát nhiều mồ hôi và cảm thấy ớn lạnh. Sau đó ngủ sâu sở lại. Rối loạn giấc ngủ này đặc biệt ảnh hưởng tới tâm trạng và sức khoẻ chung. Đa số phụ nữ trong giai đoạn này thường tăng nhạy cảm hoặc dễ bị mất cân bằng trước những biến cố cảm xúc, dễ bị kích thích, buồn bã, lo lắng và căng thẳng.
Tim mạch
Sau khi mãn kinh, nồng độ cholesterol lipoprotein mật độ thấp (LDL) tăng ở phụ nữ. Các nồng độ cholesterol lipoprotein mật độ cao (HDL) vẫn còn tương tự như trước. Sự thay đổi nồng độ LDL là một trong các nguyên nhân khiến bệnh xơ vữa động mạch và các bệnh mạch vành trở nên phổ biến hơn ở phụ nữ sau mãn kinh.
Khi nồng độ estrogen giảm, cholesterol và đường tăng, tim và mạch máu cũng trở nên cứng hơn, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch ở phụ nữ mãn kinh. Dấu hiệu thường gặp nhất là xuất hiện các cơn đau ngực đột ngột.
Cơ xương khớp
Estrogen là hormone quan trọng để duy trì sức khỏe cho xương, giúp tăng tốc độ hấp thụ của canxi. Khi bước vào thời kỳ tiền mãn kinh, chức năng buồng trứng bị suy giảm estrogen, khiến cơ thể mất 1 lượng lớn canxi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ xương. Giảm nồng độ estrogen cũng khiến dây chằng và sụn cũng bị ảnh hưởng, dẫn đến các dấu hiệu đau mỏi cơ, đau nhức xương khớp.
Da liễu
Khi estrogen bị suy giảm, làn da sẽ trở nên mỏng hơn, kém đàn hồi, khô và lộ rõ nếp nhăn. Đồng thời, các vết nám, sạm, tàn nhang cũng xuất hiện trên da nhiều hơn. Bên cạnh đó, tóc mất dần sắc tố và chuyển sang hoa râm hoặc rụng tóc.
Thời kỳ mãn kinh là một giai đoạn sức khoẻ bình thường trong cuộc đời phụ nữ. Các triệu chứng và dấu hiệu tiền mãn kinh có thể kéo dài từ 6 tháng đến > 10 năm và dao động từ nhẹ đến trầm trọng. Tuy nhiên chất lượng cuộc sống có thể giảm nếu các triệu chứng nặng lên hoặc nếu triệu chứng ít hơn, như đau khớp và đau, tiến triển.
Chuẩn đoán
Chẩn đoán mãn kinh/tiền mãn thường dựa vào lâm sàng. Đối với phụ nữ trên 40 tuổi, Tiền mãn kinh có thể xuất hiện. Nếu xuất hiện một số các triệu chứng và dấu hiệu của tiền mãn kinh, thì có thể loại trừ, sàng lọc. Kết luận có thể thực hiện kết hợp cùng chuẩn đoán hình ảnh của siêu âm vùng chậu (khám âm đạo và cổ tử cung).
Khắc phục và phòng ngừa các triệu chứng dấu hiệu tiền mãn kinh
Để khắc phục và làm giảm các triệu chứng dấu hiệu của tiền mãn kinh, phụ nữ cần chú ý đến:
- Chế độ dinh dưỡng khoa học: xây dựng chế độ ăn uống chứa ít chất béo, ít cholesterol, giàu canxi (chẳng hạn như sữa, tôm, cua, trứng)… Các loại thực phẩm giàu omega-3, isoflavones và phytosterols (như cá, đậu tương) rất tốt cho phụ nữ mãn kinh. Bởi vì các chất này có công dụng tương tự như estrogen (cũng giống như bổ sung estrogen thiếu hụt cho cơ thể). Ngoài ra, phụ nữ nên hạn chế tối đa những món ăn, gia vị cay nóng để tránh gây ra cơn bốc hỏa.
- chế độ sinh hoạt, nghỉ ngơi, thư giãn: Có thể thực hiện các bài tập thế dục thể thao nhẹ nhàng phù hợp với lứa tuổi như: đi bộ, bơi lội, tập aerobic… sinh hoạt điều độ, chế độ nghỉ ngơi thư giãn hợp lý, tránh căng thẳng hoặc thay đổi đột ngột tâm trạng.
- Bổ sung một số thực phẩm chức năng để bổ sung thiếu hụt nội tiết tố.
- Nếu triệu chứng quá nghiêm trọng, cân nhắc sử dụng liệu pháp hoocmon thay thế dưới sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
Lời kết
Trên đây là thông tin chi tiết về tình trạng mãn kinh ở phụ nữ như triệu chứng, dấu hiệu và cách khắc phục. Hy vọng giúp bạn đọc có thể nắm được những biến đổi của cơ thể và có giải pháp phù hợp trong giai đoạn này.
